Wita mnie uśmiechnięty Martin Kunc (*1983), który od czterech lat pełni funkcję dyrektora w organizacji Jizerská, o.p.s., zajmującej się utrzymaniem tras Magistrali Izerskiej od 2000 roku. Martin, rodowity mieszkaniec Bedřichova, dołączył do organizacji w wieku 18 lat jako kierowca ratraka i pozostał jej wierny przez pełne 25 lat. Dzięki temu zna magistralę jak własną kieszeń i jest najbardziej kompetentną osobą do przekazania wszelkich kluczowych informacji.  

Tegoroczny sezon zimowy na Magistrali Izerskiej rozpoczął się stosunkowo wcześnie – pierwsza trasa została przygotowana już 30 listopada. Martin wyjaśnia mi, że o tym, kiedy ratraki mogą wjechać na leśne drogi, decydują nie tylko warunki śniegowe, ale także lokalne nadleśnictwa zarządzające terenami Lasów Republiki Czeskiej. Zgoda na przejazd ratraków wydawana jest dopiero po zakończeniu gospodarczej działalności leśnej, takiej jak wywóz drewna. Ponadto wszystkie zarządzane odcinki tras podlegają regulacjom i wymaganiom administracji CHKO Jizerské hory.  

Martin tłumaczy mi, że trasy narciarskie magistrali są przygotowywane etapami: najpierw 120 km, potem 170 km, aż do imponującej sieci dróg o łącznej długości 250 km! Niektóre skomplikowane odcinki o długości 9–12 km nie mogą być przygotowywane, np. w rejonie U Červené ruky, U Závor, na Vysokém hřebeni czy w pobliżu nowomiejskiej Kyselki. Magistrala Izerska łączy się również z trasami biegowymi po polskiej stronie gór – konkretnie pod Jizerką, przy moście Karola, skąd prowadzi do Orle i dalej po polskich trasach. W związku z tym warto rozważyć podróż pociągiem z Liberca lub Jablonca do Jakuszyc i stamtąd przejechać całą czesko-polską część gór na biegówkach. Taka wyprawa jest oczywiście przewidziana na cały dzień i raczej dla bardziej doświadczonych narciarzy długodystansowych.  

Łącznie istnieją 23 punkty wejściowe na Magistralę Izerską. Operatorzy tras starają się, aby wszystkie były wykorzystywane równomiernie i aby uniknąć przeciążenia w najpopularniejszych ośrodkach, takich jak Bedřichov, Hrabětice, Jizerka czy Smědava. 

Martin bardzo docenia, że odwiedzający magistralę coraz częściej korzystają z transportu publicznego z Liberca i Jablonca – autobusy kursują do Bedřichova co godzinę. Coraz większą popularność zyskuje również górska linia kolejowa Liberec–Jablonec nad Nisou–Tanvald–Harrachov–Szklarska Poręba.  

Dane z liczników umieszczonych w wybranych lokalizacjach potwierdzają rosnącą liczbę użytkowników transportu publicznego. Największy ruch odnotowuje stadion w Bedřichovie, gdzie w godzinach szczytu przewija się 3,5–4 tysiące narciarzy dziennie. Mniejsze liczby rejestrowane są na Jizerce i w okolicach Protržené přehrady, gdzie dla narciarzy zamontowano nawet satelitarny Internet. W ciągu całego sezonu zimowego magistrala gości około miliona biegaczy narciarskich, co stanowi 99% wszystkich odwiedzających Góry Izerskie.  

Dowiaduję się, że Jizerská, o.p.s., przez całą zimę obsługuje 4 ratraki: dwa w Bedřichovie, które utrzymują główną trasę Jizerské 50, oraz po jednym w Jizerce i na odcinku Protržená přehrada – Desná. Każdy ratrak przygotowuje około 50 km tras. Pojedyncze ratrakowanie trwa od 4 do 6 godzin, czasem dłużej – zależnie od warunków. Przejazdy odbywają się co najmniej trzy razy w tygodniu, a gdy spadnie nowy śnieg, ratraki wyruszają już o świcie.  

Problemem są również trudne odcinki – niektóre mają zbyt mało śniegu i szybko topnieją (np. od točki u Krásné Maří do Žďárku), inne z kolei zasypywane są obfitymi opadami (np. osada Peklo i Mariánská Hora). Koszty zwiększają także inwestycje w sprzęt – ostatnio organizacja zakupiła gumowe gąsienice do dwóch ratraków, które są delikatniejsze dla tras i umożliwiają powrót zwykłymi drogami.  

Co do przyszłości magistrali, Martin zdradza plany naśnieżania dwukilometrowego odcinka od stadionu do Buku, gdzie różnica wysokości wynosi 100 m – dzięki temu będzie można przygotować pętlę o długości 4–6 km. Gotowy jest również projekt nowego budynku na stadionie, który ma oferować biegaczom szatnie i prysznice. „Mamy już pozwolenie na budowę, ale czekamy na dotacje – jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, budowa ruszy wiosną 2026 roku,” mówi z optymizmem Martin.  

Dzięki Magistrali Izerskiej Góry Izerskie stały się jednym z największych ośrodków narciarstwa biegowego z milionem odwiedzających rocznie. Niektórzy krytykują, że liczba przygotowanych tras ogranicza przestrzeń dla spacerowiczów i turystów z psami.  

„Rozumiemy te problemy, ale czterometrowe trasy nie zawsze pozwalają na wydzielenie osobnego pasa dla pieszych. Staramy się jednak organizować odcinki o mieszanym ruchu. Nie możemy nikomu zakazać wstępu na drogi, apelujemy tylko o szacunek dla narciarskich tras,” tłumaczy Martin.  

Na zakończenie pytam, czy sam znajduje czas na bieganie na nartach. „Zimą mam tak dużo pracy, że rzadko w ogóle gdzieś wyjeżdżam. Czasem założę biegówki, ale raczej jako turysta. To więcej niż praca – to moja pasja,” podsumowuje Martin.  

Foto: Archiv